1521.Portugalskog moreplovca u službi Španije Fernao de Magaljaeša (Magalhaes), vođu ekspedicije koja je dokazala da je Zemlja okrugla, ubili su urođenici na filipinskom ostrvu Makatan. Prvi je ispitao jugoistočne obale Južne Amerike, a kod Ognjene zemlje otkrio je moreuz između Atlantskog i Tihog okeana, nazvan Magaljaešov moreuz. Posle njegove smrti ekspedicija je nastavila put i oplovila planetu, vrativši se 1522. u Španiju sa samo jednim brodom i 18 ljudi, od pet brodova i 270 mornara koji su 1519. krenuli na put.
1737.Rođen je engleski istoričar Edvard Gibon (Edward Gibbon), čije je sedmotomno delo “”Opadanje i propast Rimskog carstva””, u kojem je obuhvatio istoriju Rima i Romeje (Vizantija) od drugog do 15. veka, jedno od najznačajnijih u svetskoj istoriografiji.
1791.Rođen je američki pronalazač Semjuel Finli Breze Morze (Samuel Finley Brese Morse), konstruktor aparata koji električnim impulsom prenosi pisane znake na daljinu. Aparat je patentirao 1837. i nazvao ga telegraf. Prvi telegraf pušten je u rad 1844. na liniji Vašington-Baltimor. Sastavio je i azbuku za telegrafisanje od tačaka i crtica, nazvanu Morzeova azbuka.
1820.Rođen je engleski filozof i sociolog Herbert Spenser (Spencer), koji je nastojao da sistematizuje sve oblasti iskustva na osnovu pojmova razvitka, prilagođavanja i progresa i smatrao da je osnovni zadatak filozofije da otkriva zakone važeće za sve oblasti društvene i prirodne zbilje. Pre Čarlsa Darvina (Charles Darwin) počeo je da razvija evolucionistička shvatanja. Poznat je po organskoj teoriji društva i biologizovanju društvenih pojava. Dela: “”Sistem sintetičke filozofije””, “”Uvod u studije sociologije””, “”Faktori organske evolucije””, “”Klasifikacija nauka””, “”Autobiografija””.
1822.Rođen je američki general i državnik Julisiz Simpson Grant (Ulyšes), vrhovni komandant armije Severa u Američkom građanskom ratu. Biran je 1868. i 1872. za predsednika SAD, ali je briljantni vojni strateg na toj funkciji bio igračka u rukama korupcionaša kojima nije bio dorastao.
1830.Južnoamerički revolucionar Simon Bolivar, optužen za diktatorske ambicije, podneo je ostavku na položaj predsednika Kolumbije.
1830.Beograd je dobio ulično osvetljenje – fenjere sa svećama.
1909.Turski parlament pod kontrolom oficira koji su 1908. izveli prevrat nazvan Mladoturska revolucija svrgao je sultana Abdula Hamida II kao glavnog predstavnika feudalizma, kojeg je nasledio Muhamed V. Prevrat izveden pod geslom “”Otomansko carstvo Otomanima”” nije doneo antifeudalne reforme, a položaj hrišćana je pogoršan, jer su mladoturci kao šovinisti prihvatili panturcizam i još žešće turčili neturske narode, naturajući im islam.
1915.Umro je ruski kompozitor i pijanista Aleksandar Nikolajevič Skrjabin, preteča ekspresionizma, čije je stvaralaštvo zasnovano na teozofskoj koncepciji sveta (sjedinjavanje duše smrtnika s besmrtnim suštastvom božanskog). Dela: kompozicije za orkestar “”Božanstvena poema””, “”Prometej””, “”Poema ekstaze””, klavirski preludijumi, sonate, etide.
1937.Umro je italijanski revolucionar i teoretičar marksizma Antonio Gramši (Gramsci), osnivač Komunističke partije Italije 1921. Uređivao je listove “”Il grido del popolo””, “”Avanti”” i “”Ordine nuovo””. Fašisti su ga uhapsili 1926. i 1928. osudili na 20 godina robije. Oslobođen je 1936, ali je izmučen robijanjem ubrzo umro. Dela: “”Istorijski materijalizam i filozofija Benedeta Kročea””, “”Intelektualci i izgradnja kulture””, “”Beleške o Makijaveliju, politici i modernoj državi””, “”Književnost i nacionalni život””, “”Prošlost i sadašnjost””, “”Pisma iz zatvora””.
1941.Atinu su u Drugom svetskom ratu zauzele nemačke trupe posle grčkog otpora koji je trajao 180 dana.
1945.Italijanski partizani su u Drugom svetskom ratu uhvatili fašističkog diktatora Benita Musolinija (Mušolini).
1945.Saveznici su odbacili mirovnu ponudu šefa Š Hajnira Himlera (Heinrić Himmler), insistirajući na bezuslovnoj predaji Nemaca.
1956.Američki bokser teške kategorije italijanskog porekla Roki Marćano (Rocky Marciano) povukao se s ringa kao neporaženi svetski bokserski šampion.
1960.Proglašena je nezavisnost afričke države Togo, bivše francuske kolonije.
1961.Proglašena je nezavisnost Sijera Leonea, bivše britanske kolonije u Africi.
1972.Umro je ganski državnik i publicista Kvame Nkrumah (Kwame), prvi premijer i predsedik Gane, istaknuti borac protiv kolonijalizma i lider pokreta nesvrstanosti. Posle studija prava u SAD i boravka u Londonu gde je od 1945. do 1947. bio sekretar Stalnog komiteta za zapadnu Afriku, 1949. osnovao je u Gani Narodnu partiju. Ubrzo je uhapšen i u zatvoru je dočekao pobedu svoje stranke na izborima 1951. To mu je omogućilo da 1952. postane predsednik vlade Zlatne Obale, koja je pod nazivom Gana 1957. stekla nezavisnost od Velike Britanije kao prva britanska kolonija u Africi južno od Sahare. Republika je proglašena 1961. s Nkrumahom kao predsednikom, koji je 1964. zaveo autoritarnu vladavinu s jednopartijskim sistemom, u nameri da Ganu vodi putem “”afričkog socijalizma””. U vreme posete azijskim zemljama, zbačen je udarom 24. februara 1966, posle čega se sklonio u Gvineju, a umro je u Bukureštu tokom posete Rumuniji. Dela: “”Autobiografija Kvame Nkrumaha””, “”Govorim o slobodi””, “”Afrika se mora ujediniti””, “”Neokolonijalizam, poslednji stadijum imperijalizma””, “”Kongoanski izazov””, “”Glas iz Gane””, “”Velika laž””, “”Tamni dani Gane””, “”Priručnik revolucionarne borbe””, “”Spektar crne moći””.
1978.U Avganistanu je vojnim udarom oborena vlada Muhameda Dauda, uspostavljena na isti način 1973, kojeg je posle proglašenja zemlje za republiku 1. maja zamenio prvi avganistanski komunistički premijer Nur Mohamed Taraki. Daud i 30 članova njegove porodice je ubijeno, uključujući decu i žene.
1992.Donet je Ustav Savezne Republike Jugoslavije, na osnovu odluka skupština Srbije i Crne Gore. Srbija i Crna Gora su međunarodno priznate na Berlinskom kongresu 1878. i 1918. su, posle šestogodišnjeg vojevanja i velikih žrtava, bile stožer okupljanja jugoslovenskih naroda u jednu državu.
1992.Zambijski vojni avion u kojem su bili fudbalski reprezentativci te afričke zemlje pao je u Atlantski okean blizu Gabona i nesreću nije preživeo niko od 30 ljudi u letilici.
1992.Rusija i još 12 bivših sovjetskih republika postale su članice Međunarodnog monetarnog fonda i Svetske banke.
1993.Eritreja je stekla nezavisnost od Etiopije posle tri decenije građanskog rata i referenduma na kojem su Eritrejci glasali za nezavisnost.
1993.Poluzvanični predstavnici Kine i Tajvana, prvi put od 1949, sastali su se u Singapuru.
1997.U Hongkongu je zvanično otvoren najduži viseći drumsko-železnički most u svetu, koji je povezao grad s novim aerodromom.
1999.NATO avioni bombardovali su centar Surdulice usmrtivši najmanje 20 civila, uključujući 12 dece, pri čemu je srušeno ili oštećeno više od 500 kuća. Portparol NATO Džejms Šej (James Shea) pokušao je da obmane javnost pričom o “”jednoj bombi koja je promašila cilj””, ali ga je demantovao izveštač američke TV mreže CNN koji je, na osnovu onog što je video na licu mesta, rekao: “”Nema nikakve sumnje, potpuno sam uveren na osnovu onoga što vidim da je ovde palo više od jedne bombe””. Taj grad na jugu Srbije napadnut je i nešto više od mesec dana kasnije kad je takođe ubijeno najmanje 20 ljudi.
2003.Predsedničke izbore u Paragvaju dobio je kandidat Kolorado partije Nikanor Duarte Frutos (Nicanor), produživši tako najdužu vladavinu u svetu jedne političke stranke.
Nikanor Duarte Frutos (Nicanor), produživši tako najdužu vladavinu u svetu jedne političke stranke.
@@@
