1532. – Španski osvajač Fransisko Pisaro iskrcao se s malom grupom vojnika na severnu obalu Perua. Godinu dana kasnije osvojio je tu zemlju i surovo ugušio pobunu Inka.
1703. – Umro je francuski pisac Šarl Pero, autor zbirke bajki “Vilinske priče”, u kojoj su deci širom sveta poznate bajke “Mačak u čizmama”, “Crvenkapa” i “Uspavana lepotica”. Ostala dela: “Vek Luja Velikog”, “Poredjenja starih i modernih”.
1812. – Počeli su pregovori posle šestogodišnjeg rusko-turskog rata u kojem su Turci poraženi i primorani na velike ustupke Rusiji. U tom ratu Srbi su se borili na strani Rusije, pa je Bukureštanski mir, zaključen 28. maja 1812, predvideo da sultan amnestira srpske ustanike. Dogovoreno je i da turska vlada stupi u direktne pregovore s predstavnicima Srbije radi sporazuma o njenoj autonomiji u okviru Otomanskog carstva, ali su Turci 1813. napali Srbiju i ugušili Prvi srpski ustanak, iskoristivši zauzetost Rusije ratom protiv agresorske armije francuskog cara Napoleona I.
1873. – Rodjen je francuski pisac Anri Barbis, propovednik radničke solidarnosti. Učestvovao je u Prvom svetskom ratu kao dobrovoljac, ali se ubrzo razočarao, izrazivši ogorčenost u romanu “Oganj” u kojem je opisao stravičnu sliku rata, čime je snažno uticao na pisce antiratnih romana u Evropi. Ostala dela: romani “Pakao”, “Svetlost”, zbirka pesama “Tugovanke”.
1881. – Prvi tramvaj u svetu s pogonom na električnu energiju počeo je redovno da saobraća u blizini Berlina.
1898. – Rodjen je srpski pisac Rastko Petrović, jedan od najoriginalnijih i najznačajnijih srpskih pesnika posle Prvog svetskog rata. U ratu je sa srpskom vojskom prošao albansku golgotu, posle čega je poslat u Francusku i u Parizu je diplomirao prava. Od 1923. je u diplomatskoj službi – radio je u Rimu, zatim u Vašingtonu, gde je umro 1949. Njegovi posmrtni ostaci preneti su u otadžbinu 1986. Pripadao je prvoj generaciji srpskih modernista i bio sinonim za temperamentnu i nekonvencionalnu literaturu. Njegova knjiga pesama “Otkrovenje” najznačajnije je delo srpske poezije izmedju dva svetska rata. Pisao je i putopise s putovanja u Africi i Americi, a o Prvom svetskom ratu u romanu “Dan šesti”. Ostala dela: roman “Burleska gospodina Peruna boga groma”, lirska proza “Ljudi govore”, putopis “Afrika”, drama “Sibinjanke”.
1898. – Rodjena je srpska književnica Desanka Maksimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, čija se topla, senzibilna, neposredna i muzikalna poezija odlikuje rodoljubljem i humanošću. Završila je Filozofski fakultet u Beogradu i bila profesor u Obrenovcu, Dubrovniku i Beogradu. Dela: zbirke pesama “Pesme”, “Zeleni vitez”, “Pesnik i zavičaj”, “Otadžbino, tu sam”, “Miris zemlje”, “Tražim pomilovanje”, “Nemam više vremena”, “Pesme iz Norveške”, “Letopis Perunovih potomaka”, “Ničija zemlja”, “Slovo o ljubavi”, priče “Ludilo srca”, romani “Otvoren prozor”, “Ne zaboraviti”, dečji roman “Pradevojčica”, zbirka bajki i proze u stihu “Oraščići palčići”, putopis “Snimci iz Švajcarske”.
1905. – Rodjen je američki filmski i pozorišni glumac Henri Fonda, jedna od najupečatljivijih fizionomija svetskog filma, čiju glumu je odlikovala prefinjenost i diskrecija. Oskar je dobio za ulogu u filmu “Na zlatnom jezeru”, poslednjem u više od 80 koliko ih je snimio. S velikim uspehom igrao je i u brodvejskim pozorištima u Njujorku, takodje u TV serijama. Ostali filmovi: “Farmer se ženi”, “Staza usamljenog bora”, “Na krilima jutra”, “Džezabel”, “Priča o Aleksandru Grejemu Belu”, “Džesi Džejms”, “Mladi Linkoln”, “Plodovi gneva”, “Ledi Iv”, “Omča za vešanje”, “Moja draga Klementina”, “Na apačkoj granici”, “Begunac”, “Mister Roberts”, “Rat i mir”, “Pogrešan čovek”, “Samo jednom se živi”, “12 gnevnih ljudi”, “Bura nad Vašingtonom”, “Najduži dan”, “Roj”, “Ubica na konju”.
1917. – Srpski pisac Vladislav Petković Dis, jedan od najtalentovanijih srpskih pesnika, utopio se u Jonskom moru kod Krfa kad je brod kojim se vraćao u otadžbinu u Prvom svetskom ratu torpedovala nemačka podmornica. Posle završene gimnazije bio je učitelj u selu Prliti, potom carinski činovnik u Beogradu, ali je najmanje bio sklon činovničkom redu – živeo je boemskim životom. S piscem Simom Pandurovićem, jednim od osnivača srpske moderne, uredjivao je časopis “Književna nedelja”. U Prvom svetskom ratu povukao se sa srpskom vojskom preko Albanije, posle čega je otišao u Francusku. Lirika mu je autentična, veoma senzibilna i fluidna, muzikalna u ritmu i emocijama, okrenuta unutrašnjem životu, maštanju i halucinacijama. Njegov pesimizam iskazuje viziju smrti, zloslutnosti i dubok lični bol, a pesma “Možda spava” spada u najizrazitija lirska ostvarenja simbolizma u srpskoj poeziji. Dela: zbirke pesama “Utopljene duše”, “Mi čekamo cara”.
1929. – U Holivudu su dodeljene prve nagrade američke filmske akademije [od 1931. nazvane Oskar]. Prve nagrade dodeljene su filmu “Krila”, glumici Dženet Gejnor i glumcu Emilu Dženingsu.
1932. – U Tokiju je ubijen japanski premijer Cujoši Inukai.
1935. – Potpisan je čehoslovacko-sovjetski pakt, prema kojem je ŠSR bio dužan da brani Čehoslovačku, pod uslovom da se sama oružano suprotstavi agresoru i da joj Francuska pritekne u pomoć.
1941. – Parlament Islanda okončao je ugovor s Danskom i proglasio nezavisnost, koja je potvrdjena plebiscitom 24. maja 1944, na osnovu kojeg je Island proglašen republikom.
1947. – Umro je engleski biohemičar Frederik Gaulend Hopkins, jedan od osnivača nauke o vitaminima, koji je s holandskim lekarom Kristijanom Ajkmanom 1929. podelio Nobelovu nagradu za medicinu. Izučavao je značaj vitamina u ishrani laboratorijskih životinja i zaključio da su oni neophodni za normalan rast i razvoj organizma. Takodje je izolovao glutation i pokazao njegov veliki značaj u ćelijskoj okcidaciji i aminokiselinu triptofan. Dokazao je i da je pigment krila nekih leptira derivat mokraćne kiseline i da neke ekskretorne supstance služe kao boje u životinjskom carstvu.
1961. – General Park Čung Hi izvršio je vojni udar u Južnoj Koreji i potom je vladao tom azijskom zemljom do 1979, kad ga je ubio šef njegove bezbednosti. Vojna hunta je odmah po preuzimanju vlasti zabranila rad sindikata i političkih partija.
1969. – Sovjetski vasionski brod “Venera 5” spustio se na Veneru i počeo da šalje podatke o toj planeti.
1972. – Posle osam godina izgradnje, u rad je pušten hidroenergetski i plovidbeni sistem “Djerdap”, zajednički graditeljski poduhvat Jugoslavije i Rumunije. Sistem je koštao oko 400 miliona dolara, a elektroprivrede dveju zemalja su dobile 5,6 milijardi kilovat-časova struje godišnje.
1974. – Socijaldemokrata Helmut Šmit postao je kancelar Zapadne Nemačke posle ostavke Vilija Branta.
1975. – Japanka Junko Tabei postala je prva žena koja se popela na najviši svetski vrh Maunt Everest.
1984. – Umro je američki pisac Irvin Šo, čija se proza odlikuje snaznom dramatičnošću, društvenom svešću i živim dijalogom. Borio se u Drugom svetskom ratu kao američki vojnik u Evropi i Africi. Dela: romani “Mladi lavovi”, “Lusi Kraun”, “Dve sedmice u drugom gradu”, “Glasovi letnjeg dana”, “Prosjak i lopov”, “Bogatass i siromah”, “Hleb na vodama”, “Veče u Vizantiji”, “Vrh brda”, zbirke pripovedaka “Mornar sa Bremena”, “Dobrodošli u grad”, “Mešovito društvo”, “Ljubav u mračnoj ulici”, “Pet decenija”, “Bog je bio ovde, ali je otišao ranije”, “Šaputanja u Bedlamu”, drame “Sahraniti mrtve”, “Opsada”, “Ljubazni ljudi”, “Povlačenje u zadovoljstvo”, “Sinovi i vojnici”, “Ubica”, putopis “U društvu delfina”.
1990. – Umro je američki pevač, igrač i glumac afričkog porekla Semi Dejvis, jedan od najvećih zabavljača 20. veka.
1991. – Prva žena premijer u istoriji Francuske, socijalista Edit Kreson, stupila je na dužnost.
1991. – Britanska kraljica Elizabet II postala je prvi monarh ko
ji je govorio u Kongresu SAD.
1992. – Serijom eksplozija dignut je u vazduh vojni aerodrom kod Bihaća, jedan od najvažnijih vojnih objekata JNA, čija je izgradnja koštala više od četiri milijarde dolara.
1995. – Artiljerijskim napadima na srpske delove grada, muslimanske snage su otpočele snažnu ofanzivu na položaje jedinica Vojske Republike Srpske oko Sarajeva, koja je posle nekoliko dana okončana potpunim slomom.
1995. – Japanska policija je uhapsila vodju verske sekte AUM Šinrikjo Šoka Asaharu, na osnovu sumnje da je organizovao napad nervnim gasom u tokijskom metrou 20. marta 1995. kad je 12 ljudi umrlo, a više od 5.000 povredjeno.
1997. – Zairski predsednik Mobutu Sese Seko napustio je Kinšasu ka kojoj su nezadrživo nadirali pobunjenici, okončavši tako njegovu 32-godišnju autokratsku vladavinu.
1997. – Umro je italijanski filmski režiser Đuzepe De Santis, jedan od najznačajnijih predstavnika filmskog neorealizma nastalog u Italiji u prvim godinama po okončanju Drugog svetskog rata. Filmovi: “Gorki pirinač”, “Rim u 11 časova”, “Put dug godinu dana”.
2003. – Islamski teroristi samoubice, upotrebljavajući automobile-bombe i pojaseve sa eksplozivom, aktivirali su najmanje pet snažnih detonacija u najvećem marokanskom gradu Kazablanki, usmrtivši 55 ljudi, uključujući 12 bombaša. Na meti terorista bili su belgijski konzulat, hotel “Safir” u starom delu grada, Jevrejski kulturni centar i španski restoran i klub.
2004. – Pripadnici ugandjanske “Božje armije otpora”, ekstremne hrišćanske organizacije bez precizne političke platforme, masakrirali su više od 50 izbeglica u jednom sabirnom logoru na severu zemlje.
ecizne političke platforme, masakrirali su više od 50 izbeglica u jednom sabirnom logoru na severu zemlje.
@@@
