Međunarodni dan migranata

Posle popisa 2002. godine, objavljene su dve knjige podataka o migracionim obeležjima stanovništva Srbije. U jednoj su registrovani svi vidovi migracija, u drugoj samo one izbegličke. Upoređivanjem brojki može se videti i koliko koja opština ima doseljenika iz bivših jugoslovenskih republika – BiH, Hrvatske, Slovenije i Makedonije, i koliko je među njima izbeglica. Podaci pokazuju da u Srbiji postoje područja u kojima je svaki treći stanovnik doseljen (svojom voljom ili prisilno) iz bivših jugoslovenskih republika.Dok je u centralnom delu Srbije iz bivših republika doseljen u proseku svaki četrnaesti, a izbegao svaki 28-29. stanovnik, u Vojvodini je doseljen svaki peti-šesti, a izbeglica – svaki jedanaesti.
U centralnoj Srbiji su opštine uz Drinu s većim učešćem doseljenika, kao i industrijski centri, ali zato su manje i nerazvijene sredine bile nezanimljive i za izbeglice i za one koji su se ranije doseljavali.
U graničnoj opštini Mali Zvornik svaki peti stanovnik je doseljen iz bivših republika, a svaki deseti je izbeglica. U Valjevu je, međutim, i doseljenih i izbeglica, procentualno mnogo manje, u šumadijskoj Batočini još manje. Primer Batočine je, pri tom, tipičan za nerazvijenije opštine u centralnom delu Republike, tako da je Srbija praktično podeljena na dva dela: u jednom je ovo stanovništvo veliki deo ukupne populacije, a u drugom je njihov procenat zanemarljiv.
Migracije u bivšoj Jugoslaviji su bile etnocentrične, što znači da su se stanovnici određenih nacionalnosti najčešće selili tamo gde je njihova nacionalnost bila u većini. Takve su bile selidbe u mirnim periodima, kada su Srbi iz Hrvatske i BiH dolazili u Srbiju, Hrvati iz Bosne u Hrvatsku, muslimani iz centralne Srbije u BiH. Isto tako su i Mađari iz naselja u kojima su predstavljali manjinu išli u većinske mađarske opštine u Vojvodini. Kad je počeo rat, migracije su postale prisilne, a njihov etnocentrični karakter je bio još naglašeniji.
Za razliku od nekih drugih (svetskih) izbegličkih kriza, kada su formirani ogromni centri za njihov prihvat, ovde je smeštaj bio individualan. Izbeglice su se same snalazile ili su našle utočište kod rođaka i prijatelja. A rođake i prijatelje su imali pre svega u Vojvodini i u graničnim opštinama uz BiH i Hrvatsku. Jer, u ta područja su, posle Drugog svetskog rata dolazili kolonisti koji su devedesetih godina prihvatili svoje rođake i zemljake, ratne izbeglice.
I pre ratnih sukoba doseljenici iz bivših republika (pa i iz drugih opština u Srbiji) prvo su se doseljavali u prigradska naselja, a tek posle nekoliko godina, ili decenija, dospevali u sam grad. Sledeći desetogodišnji popis će pokazati da li će sadašnje izbeglice iz prigradskih opština i same krenuti u pravcu gradskih jezgara.
Dobre ograde stvaraju dobre susede, napisao je pesnik Robert Frost. Na žalost, izgleda da Evropska unija Frostovu poetsku ćudljivost uzima kao ozbiljan politički propis.
Zbog toga što ne postoji saglasnost na nivou EU o zajedničkim paketu pravila koje treba primeniti na nove građane, članove Unije, svaka zemlja članica postavlja svoja pravila bez ikakve koordinacije.
Neka od ovih pravila koja izlaze na videlo su drakonska. Austrija i Nemačka – koje su do sada primale najviše doseljenika iz Istočne Evrope, četiri od pet migranata – objavile su prošle godine da će ograničiti migraciju iz novih država članica za pun tranzicioni period od sedam godina. Francuska i Belgija će zabraniti useljavanje novim građanima EU tokom najmanje prve dve godine tranzicionog perioda.
Švedska je prvobitno zauzela naizgled liberalniji stav, ali sada odlaže otvaranje svojih granica i možda će doseljenicima otežati pristup socijalnom staranju.
Grčka i Italija su do sada bile ćutljive, što znači da će verovatno zadržati sadašnje restrikcije prema novim članicama: građani će, de fakto, biti tretirani isto kao i doseljenici iz zemalja van EU. Na taj način, sve zemlje koje se graniče s novim članicama biće zatvorene za migraciju iz ‘Nove Evrope’.
U isto vreme, zatvaranje vrata novim građanima Unije neće rešiti problem socijalnog staranja i sigurno će usporiti ekonomski rast. Na tržištima rada EU koje karakteriše slaba pokretljivost, kao što su ona u Zapadnoj i Južnoj Evropi, migranti mogu igrati veoma važnu ulogu. Povećanjem prosečne produktivnosti, oni doprinose ne samo snažnijem rastu, već i dostizanju višeg dohotka po stanovniku.
Bolji način za borbu protiv straha da će migranti zloupotrebiti sisteme socijalnog staranja bio bi da se usvoji zajednička i prilično velikodušna tranziciona kvota na nivou EU kao celine, koja bi se podizala ranije ukoliko ne bi bila ispunjena.
Naravno, ekonomsko približavanje je dugotrajan posao. Politike redistribucije u EU, stoga, treba da budu reformisane na načine koji obeshrabruju «šoping socijalnog staranja» za građane njenih najsiromašnijih zemalja članica. Ovde je problem inkompatibilnost shema socijalnog osiguranja, na jednoj strani, u kome su beneficije što ih ljudi dobijaju zasnovane prema onome koliko su doprineli, i na drugoj strani programi socijalne pomoći koji iziskuju preraspodelu novca.
Sve zemlje EU, uključujući i nove članice, trebalo bi da budu ohrabrene da prihvate sheme socijalne pomoći (koje postoje i u novim državama članicama) kao i da isplaćuju neke osnovne nivoe zarada. Opšteevropska kordinacija ovih shema zagarantovanih minimalnih dohodaka treba da bude postepeno sprovođena, s dugoročnom namerom izgradnje pan-evropske mreže osiguranja koja bi bila jedan od institucionalnih stubova EU.
oročnom namerom izgradnje pan-evropske mreže osiguranja koja bi bila jedan od institucionalnih stubova EU.
@@@