Na konferenciji za novinare u Gradskoj kući u Lajkovcu predstavnici Zavoda za zaštitu kulture Valjevo predstavili su rezultate arheoloških istraživanja na lokalitetu Anine u Ćelijama u ovoj godini. U pitanju su dobro očuvani ostaci velike rimske vile i poljoprivrednog dobra, nastalog početkom IV veka. Nalazište, koje se prostire na preko 4.000 kvadratnih metara, predstavlja najbolje ostatke ruralne arhitekture rimskog perioda na teritoriji zapadne Srbije.
Predsednik opštine Lajkovac Živorad Bojičić podsetio je da je Opština 2012. godine pribavila u državnu svojinu dva hektara poljoprivrednog zemljišta i započeta su redovna istraživanja koja je sufinansirala opština Lajkovac. Prošle godine Opština je finansirala istraživanja sa 1,5 miliona dinara, u 2015. sa milion dinara. Tu praksu nastaviće i narednih godina, najavio je predsednik Bojičić.
Direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture Valjevo Nemanja Radojičić zahvalio se opštini Lajkovac na velikoj podršci u istraživanju arheološkog nalazišta Anine i dodao da se ovaj lokalitet nalazi na raskrsnici važnih saobraćajnica koje prolaze kroz ovaj region, kao i da će rezultati predstaviti istoriju i kulturu ovog kraja od trećeg veka do danas. Radojičić je najavio i da će Zavod za 2016. konkurisati kod Ministarstva kulture i informisanja za sredstva za dalja istraživanja Anina, kao i da se nada da će u saradnji sa resornim ministarstvom i Opštinom Lajkovac odštampati publikaciju kojom će predstaviti ovaj lokalitet javnosti.
O ovogodišnjim istraživanjima govorio je rukovodilac projekta Radivoje Arsić:
– Dopunjena su geofizička istraživanja kojima smo stekli sliku šta se još nalazi ispod zemlje i kuda treba da nastavimo istraživanja. Ove godine smo nastavili istraživanje rimske vile, iskop je proširen, otkrili smo dve nove prostorije i novih 300 kvadratnih metara. Uvideli smo da je sve to jedinstvena zgrada i da je taj novi deo ekonomski kompleks koji se nastavlja na ovaj stambeni. Geofizički snimak nam pokazuje da se ceo lokalitet nalazi na nekoliko hiljada kvadratnih metara, a mi smo uradili 15-20 odsto. To je građevina ogromna i za današnje pojmove, a možete zamisliti šta je predstavljala u antičko vreme. Po površini može da se meri sa Medianom ili Gamzigradom. Uz pomoć Istraživačke stanice Petnica obavljena su snimanja sa drona čime smo dobili savršen uvid u čitav kompleks. Treba da uklonimo zemlju deponovanu iz dosadašnjih iskopavanja, da se širimo dalje u smeru pružanja kompleksa i konzervišemo otkrivene ostatke građevine. Arhitekta Zavoda Tihomir Dražić uradio je projekat konzervacije s kojim smo konkurisali kod Ministarstva turizma. Potrebno je napraviti i Plan detaljne regulacije kako bi se osmislio čitav prostor jer neće biti dovoljno da to bude samo „muzej na otvorenom“ već treba osmisliti dodatne sadržaje kojima bi se prostor obogatio: edukativne i rekreativne.
Pored ostataka iz rimskog perioda, arheolozi stalno nailaze i na tragove srednjovekovne srpske države, iz vremena despota Stefana Lazarevića i Đurđa Brankovića, što pokazuje da je ova rimska građevina urušena tek posle 15. veka. Činjenica da su je ljudi koristili hiljadu godina kasnije pokazuje kvalitet gradnje. O tome i otkriću groblja iz vremena neposredno posle srednjeg veka govorio je, između ostalog, i poznati valjevski arheolog Željko Jež:
– Konstatno nalazimo pokretne nalaze, pre svega metalni novac, bronzu, olovo, fragmente keramike…Podvlačim da se radi o velikom i značajnom kompleksu bogatog i moćnog vlasnika, pre svega ekonomskih objekata u funkciji proizvodnje i eksporta hrane, s obzirom da se u neposrednoj blizini nalazio i horeum (vojni logor). U nekom periodu došlo je do ekonomske propasti tog poljoprivrednog dobra što smo zaključili po nekvalitetnim građevinskim intervencijama na objektu vile. Ono što je novina, to je da smo naišli na sklete koje preliminarno datiramo na period od 16. do 18. veka. U najvećoj prostoriji sahranjeno je 11 osoba, od čega je osmoro dece, a većinom su sa izraženim deformitetima i patologijama, prema preliminarnim opservacijama. U pitanju je izdvojeno sahranjivanje neke populacije koju je najverovatnije zahvatila epidemija, ne mislimo da je tu bilo regularno groblje.
Plan je da se aktivnosti nastave i sledeće godine istim intenzitetom, uz konzervaciju i moguću izložbu pokretnih nalaza, poput novčića, rečeno je u zaključku konferencije za novinare.
