Ovaj projekat Istraživačko-razvojnog centra Visoke poslovne škole strukovnih studija realizovan je na reprezentativnom uzorku od 1.000 ispitanika na teritoriji gradova Valjevo i Šabac. Ciljevi istraživanja bili su da se ustanovi u kojoj meri potrošači imaju svest o uticaju kupovine domaćih proizvoda na zaposlenost i jačanje domaće ekonomije, a istraživano je i koliko potrošači uopšte prepoznaju domaće brendove, odnosno, da li postoje pogrešne predstave o poreklu proizvoda.
NEKI OD NAJVAŽNIJIH POKAZATELJA ISTRAŽIVANJA:
Odgovarajući na pitanja vezana za prepoznavanje domaćih brendova, ispitanici su mahom grešili, s obzirom da se drastično smanjio broj preduzeća u domaćem vlasništvu, a samo u kategoriji prehrambene industrije preko 90 odsto firmi nalazi se u vlasništvu stranih kompanija. Ipak, ispitanici su u najvećoj meri prepoznali koje su domaće robne marke ponos, poput keksa “Plazma”, “Soko Štarkovih” slatkiša, mleka i drugih proizvoda “Imleka”.
O poreklu proizvoda uvek se informiše skoro trećina, a više od polovine ispitanika za pojedine vrste prizvoda vodi računa o poreklu. Samo 18% potrošača ne vodi računa o zemlji porekla proizvoda. Dve trećine potrošača proverava poreklo prehrambenih proivoda, kao proizvoda koji su najvažniji za život i zdravlje, skoro polovina to radi za kućnu hemiju, a skoro trećina kada kupuje kućnu hemiju.
Uvek i uglavnom domaće prehtrambene proizvode kupuje više od 90% potrošača.
Da strani nazivi domaćih proizvoda daju pogrešnu sliku o poreklu proizvoda vidimo po jednom od najstarijih piva “Vajfert”, koje se proizvodi u Srbiji još od 1850. godine, a koje manje od 10% potrošača prepoznaje kao domaće. Potrošači dosta brendova kojima su bili verni u vreme zajedničke države doživljavaju kao domaće i svoje, što se vidi po “Gavrilović” prerađevinama, ali i “Vegeti”, nekima od najpoznatijih proizvoda bivše Jugoslavije.
Više od polovine potrošača “Galeb”, jedan od starijih brendova konditorske industrije, ne smatra domaćim proizvodom, dok “Bajaderu” i “Kiki” bombone ne zanemarljiv broj potošača, smatra domaćim. “Chipsy”, poznati domaći čips “Marba” iz Subotice, tek petina ispitanika doživljava kao domaći. “Štark” slatkiše ipak dve trećine potošača prepoznaje kao domaći.
– Kada je reč o proizvodima lokalnog kraja koje ispitanici prvo prepoznaju, na području Valjeva prva tri navedena proizvoda su “Valjevsko” pivo, “Krušik Akumulatori” i “Krušikovi” vojni proizvodi. Za Šapčane, pak, to su proizvodi Šabačke mlekare, “Feta” sir i “Zorka” pločice.
ZAKLJUČCI:
Ispitanici su pokazali visok stepen etnocentričnosti, odnosno, poštovanja domaćih proizvoda, naročito prema domaćim prehrambenim proizvodima. Izraženo je nepoznavanje i mešanje domaće-strano, naročito proizvoda iz zemalja EX Jugoslavije i novijih domaćih proizvoda.
Rezultat pokazuje odličan potencijal u stavovima potrošača o korisnosti kupovine domaćih proizvoda po razvoj privrede i povećanje zaposlenosti, ali nikako ne možemo reći da potrošači ne uzimaju u obzir mnoge druge činioce pri odlučivanju o kupovini. Potrošač je ipak racionalno biće i uvek na kraju sagledava koristi i cenu.
